Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej rozpoczęło prace nad przygotowaniem projektu ustawy, która umożliwi objęcie ubezpieczeniami społecznymi umów cywilnoprawnych. W obecnym stanie prawnym zleceniobiorca, który ma inne tytuły do ubezpieczenia, których kwota jest równa lub wyższa płacy minimalnej, opłaca jedynie składkę zdrowotną.
Reforma była już zapowiadana jako kamień milowy Krajowego Planu Odbudowy (KPO), mający na celu walkę z tzw. “optymalizacją kosztów zatrudnienia”. Pierwotnie reforma miała dotyczyć oskładkowania umów zlecenia i umów o dzieło, i była kilkukrotnie przekładana. Jednak rząd na podstawie danych przekazanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaczął wycofywać się z pomysłu oskładkowania umów o dzieło, argumentując to niewielką liczbą zgłaszanych do ZUS umów o dzieło.
Zgodnie z najnowszymi danymi przekazanymi przez ZUS, w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2023 roku umowy o dzieło na formularzu RUD zgłosiło 75,8 tys. podmiotów, z czego 97 proc. wszystkich podmiotów stanowili płatnicy składek zarejestrowani w ZUS. Osób fizycznych, które zgłosiły do ZUS umowę o dzieło, a nie są płatnikami składek, było 1,4 tys., czyli 1,79 proc. ogółu zgłaszających.
Zapowiadana przez MRPiPS reforma zakłada likwidację zbiegów tytułów do ubezpieczeń społecznych, co według badań dotyczy ponad miliona zatrudnionych, którzy oprócz umowy o pracę mają jeszcze umowę zlecenie bądź mają podpisane dwie umowy zlecenia, lub pracują na umowę o pracę i jednocześnie prowadzą działalność gospodarczą. W sytuacji, gdy osoba, która posiada inne źródło zarobku – np. z umowy o pracę lub drugiej umowy zlecenia, z której osiąga dochody w wysokości równej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę, to oskładkowaniu podlega tylko pierwsza umowa, a kolejne umowy obciążone są jedynie składką zdrowotną. Po wprowadzeniu zapowiadanej przez ministerstwo zmiany wszystkie umowy mają być objęte pełnymi składkami ZUS.
Dla przypomnienia tytułami do ubezpieczeń społecznych są m.in.:
- umowa o pracę,
- umowa zlecenia,
- prowadzenie pozarolniczej działalności,
- przebywanie na urlopie wychowawczym,
- pobieranie zasiłku macierzyńskiego.
Zaplanowany termin wejścia w życie przepisów to pierwszy kwartał 2025 roku.
