W związku z wejściem w życie w dniu 19 marca 2025 roku przepisów wprowadzających uzupełniający urlop macierzyński dla rodziców dzieci przedwcześnie urodzonych oraz wymagających dłuższej hospitalizacji (Ustawa z dnia 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. z 2024 r., poz 1871) powstało kilka wątpliwości odnośnie zasad jego przyznawania i wykorzystania.
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w wydanych w lutym i marcu br. stanowiskach odpowiedziało na kilka z nich:
Czy uzupełniający urlop przysługuje ojcu tylko wtedy, gdy matka dziecka miała prawo do urlopu macierzyńskiego, ewentualnie gdy jako zleceniobiorca lub przedsiębiorca pobierała zasiłek macierzyński za okres odpowiadający urlopowi macierzyńskiemu? Czy to oznacza, że gdy matka jest nieubezpieczona, to ojciec nie ma prawa do skorzystania z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego?
Jak wskazał resort w stanowisku z 13 lutego 2025 roku zgodnie z art. 180[2] par. 1 Kodeksu pracy uzupełniający urlop macierzyński jest ściśle związany z urlopem macierzyńskim, więc matka dziecka nie była zatrudniona na podstawie stosunku pracy, nie przysługiwał jej urlop macierzyński, a więc i ojciec dziecka nie może skorzystać z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego. Ponieważ jednak takie działanie byłoby dyskryminujące osoby nieubezpieczone i niezatrudnione, to wprowadzono zmiany do ustawy o świadczeniach rodzinnych. Osoby te mogą skorzystać z z wydłużonego świadczenia rodzicielskiego przez okres pobytu dziecka w szpitalu, na zasadach analogicznych do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego dla osób zatrudnionych.
Czy możliwe jest jednoczesne korzystanie przez jednego z rodziców z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego i z urlopu rodzicielskiego przez drugiego z rodziców?
Zgodnie z odpowiedzią MRPiPS z 13 lutego br. ojciec dziecka może korzystać z urlopu rodzicielskiego w trakcie trwania uzupełniającego urlopu macierzyńskiego matki. Co ważne – urlop rodzicielski musi być udzielony w jednej części lub w maksymalnie pięciu częściach i zakończyć się najpóźniej do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat.
Czy rodzice mogą wnioskować o krótszy okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, niż wynikałoby to z okresu pobytu w szpitalu wskazanego w zaświadczeniu lekarskim?
MRPiPS i tu nie ma wątpliwości, że rodzic ma prawo wnioskować o krótszy okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego niż wynika to z zaświadczenia lekarskiego o hospitalizacji dziecka. Ważne – urlop ten musi być wykorzystany w jednej części, bez możliwości podziału.
Czy osoba korzystająca z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego może z niego zrezygnować w każdej chwili?
MRPiPS potwierdziło, że pracownik może w każdej chwili zrezygnować z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego na podstawie stosownego wniosku złożonego do pracodawcy.
Czy złożenie wniosku o uzupełniający urlop macierzyński w terminie późniejszym niż 21 dni przed zakończeniem korzystania z urlopu macierzyńskiego, oznacza, że wniosek powinien być bezwzględnie pominięty przez pracodawcę, czy też jego uwzględnienie należy do pracodawcy?
Zgodnie z odpowiedzią MRPiPS z 13 marca 2025 roku pracodawca ma obowiązek uwzględnić wniosek, jeśli został on złożony w terminie. W przypadku złożenia go po terminie, pracodawca nie jest zobowiązany do jego uwzględnienia, co skutkuje brakiem możliwości wypłaty zasiłku macierzyńskiego za ten okres.
