Nowe plany UE dla obywateli Ukrainy objętych ochroną: Mechanizm ochrony czasowej uruchomiony decyzją wykonawczą Rady UE w marcu 2022 r., został ponownie przedłużony na kolejny rok do 4 marca 2027 r. Natomiast w dniu 16 września br. Rada UE przyjęła kluczowe zalecenia, które są planem działań na okres przygotowujący do stopniowego wycofywania ochrony czasowej obywateli Ukrainy.
Zalecenia integracji i wsparcia dla powrotu do Ukrainy
W opracowanym przez Radę dokumencie znalazły się zalecenia wdrożenia dwóch głównych ścieżek: integracji dla tych obywateli Ukrainy, którzy chcą zostać w danym kraju, i wsparciu dla tych, którzy planują powrót do ojczyzny. Rada UE zaleca państwa członkowskie Unii Europejskiej, by ułatwiały dostęp do krajowych zezwoleń na pobyt, wydawane na podstawie zatrudnienia, prowadzenia działalności gospodarczej, nauki czy ze względów rodzinnych.
Dobrowolne wyjazdy rekonesansowe i zachowanie praw
Nowe plany UE dla obywateli Ukrainy zakładają też, by w ramach zachęcania osób, które chcą wrócić do Ukrainy państwa członkowskie wspierały dobrowolne wyjazdy rekonesansowe na teren Ukrainy jej obywateli, co ma pomóc zorientować się w sytuacji panującej na terenie kraju i podjąć decyzję o ewentualnym powrocie. Osoby korzystające z programu dobrowolnych powrotów mają zachować prawo do legalnego pobytu i świadczeń związanych z ochroną czasową aż do dnia faktycznego powrotu do kraju.
Przepisy polskie i przedłużenie tymczasowej ochrony w Polsce
W ostatni piątek, 26 września 2025 roku Prezydent podpisał ustawę o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, przedłużającą okres obowiązywania tymczasowej ochrony w Polsce do 4 marca 2026 r.
Zmiany w systemie świadczeń rodzinnych i obowiązki ZUS
Przepisy ustawy zmieniają też system otrzymywania świadczeń na rzecz rodziny przez cudzoziemców. Prawo do świadczeń zostało powiązane z aktywnością zawodową rodzica oraz nauką dzieci w polskiej szkole (wyjąwszy np. osoby z niepełnosprawnościami), a także z uzyskiwaniem przez cudzoziemców co najmniej 50 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2025 roku będzie to 2333 zł brutto).
Ustawa nakłada też na Zakład Ubezpieczeń Społecznych obwiązek weryfikacji, czy dany cudzoziemiec był aktywny zawodowo, i czy świadczenie rodzinne jest mu należne.
W związku z podpisaniem ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy Prezydent wycofa swój projekt ustawy, który trafił do Sejmu po sierpniowym wecie.
Publikacja ustawy i wejście w życie
Ustawa z dnia 12 września 2025 r. o zmianie niektórych ustaw w celu weryfikacji prawa do świadczeń na rzecz rodziny dla cudzoziemców oraz o warunkach pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa została opublikowana w Dzienniku Ustaw w dniu 29.09.2025 r. (Dz.U. z 2025 r., poz. 1301). Ustawa wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.
