13 grudnia 2023 roku Komisja Unii Europejskiej ogłosiła zawarcie porozumienia politycznego pomiędzy Parlamentem Europejskim a państwami członkowskimi UE dotyczącego dyrektywy w sprawie poprawy warunków pracy za pośrednictwem platform internetowych. Po formalnym zaakceptowaniu porozumienia kraje członkowskie będą miały 2 lata na dostosowanie przepisów krajowych do przyjętej dyrektywy.
Zadaniem cyfrowych platform pracy jest pośredniczenie i organizowanie pracy świadczonej przez pracowników lub osoby samozatrudnione klientom zewnętrznym. Założeniem dyrektywy jest objęcie ochroną prawną tych pracowników, gdyż większość z nich pracuje jako osoby samozatrudnione, a więc nie ma zapewnionych praw pracowniczych. Dodatkowo brak regulacji powoduje, że istnieją zagrożenia dla zdrowia i bezpieczeństwa tych osób, ponieważ nie mają one ochrony socjalnej. Ocenia się, że 90% z 28 mln pracowników platformowych w UE (w tym taksówkarze, pracownicy domowi czy dostarczyciele zamówionych potraw) jest samozatrudnionych.
Dyrektywa wprowadza dwie ważne nowości: wskazuje, jak ustalić właściwy status zatrudnieniowy osób pracujących dla platform internetowych, oraz formułuje przepisy o stosowaniu algorytmów w miejscu pracy, co ma promować przejrzystość i sprawiedliwość w zarządzaniu algorytmicznym. Dyrektywa nakłada również obowiązek sprawowania nadzoru przez człowieka nad zautomatyzowanymi systemami, tak by możliwe było zapewnienie ich zgodności z warunkami pracy oraz daje prawo do kwestionowania zautomatyzowanych decyzji (np. zamykanie lub zawieszanie rachunków).
Najważniejszym założeniem dyrektywy jest wprowadzenie tzw. domniemania stosunku pracy, co pozwoli określić, czy można daną platformę traktować jako pracodawcę, a pracownik samozatrudniony może być automatycznie na zasadzie domniemania traktowany jako zatrudniony na etat. Ta platforma, która spełni przynajmniej dwa wskaźniki zostanie uznana za pracodawcę, a osoby pracujące za jej pośrednictwem za pracowników. Dzięki temu uzyskają oni pełnię praw takich jak płatny urlop, płatne chorobowe, płace minimalną czy uregulowany czas pracy. Zaproponowane wskaźniki to:
- narzucone limity wynagrodzenia,
- nadzór, także elektroniczny, nad wykonywaniem pracy,
- kontrola dystrybucji lub przydzielania zadań,
- kontrola warunków pracy i ograniczenie swobody wyboru godzin pracy,
- ograniczenie swobody organizowania własnej pracy oraz zasady dotyczące wyglądu lub postępowania pracowników
Uregulowaniu mają też podlegać kwestie gromadzenia i ochrony danych osobowych. Dyrektywa ma też wymóc na platformach obowiązek przekazywania na piśmie pracownikom wypowiedzeń umów czy wszelkich zmian dotyczących tych umów, oraz wszelkich innych kwestii spornych pomiędzy pracownikiem a platformą.
Zainteresowanym najnowszymi zmianami w prawie pracy polecamy również nadchodzący bezpłatny webinar, Wdrożenie systemu obsługi zgłoszeń sygnalistów. Serdecznie zapraszamy.
