Stanowisko MRPiPS w sprawie prawa do urlopu rodzicielskiego

Przedmiotem wydanego w dniu 21 stycznia 2025 roku stanowiska Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej było prawo do urlopu rodzicielskiego rodziców-pracowników.

Zgodnie z art. 17c ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych matce dziecka, która nie podlega ubezpieczeniu chorobowemu od dnia porodu przysługuje przez okres 52 tygodni świadczenie rodzicielskie w razie urodzenia jednego dziecka. Świadczenie to nie przysługuje, jeżeli m.in. co najmniej jeden z rodziców dziecka otrzymuje zasiłek macierzyński lub uposażenie za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub okres urlopu rodzicielskiego.

Pracownicy – rodzice dziecka mają prawo do urlopu rodzicielskiego w celu sprawowania opieki nad dzieckiem w wymiarze do 41 tygodni (zgodnie z art. 182^1a § 1 Kodeksu pracy), a zgodnie z art. 182^1a § 4 rodzicom dziecka przysługuje również wyłączne prawo do 9 tygodni nieprzenoszalnego urlopu rodzicielskiego. Urlop rodzicielski jest udzielany jednorazowo albo nie więcej niż w 5 częściach, nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia.

Ponieważ zgodnie z aktualnymi przepisami nie ma już wymogu wykorzystania całości bądź części urlopu rodzicielskiego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, a pracownik – ojciec dziecka ma prawo do urlopu rodzicielskiego bez względu na to, czy matka dziecka korzystała z urlopu macierzyńskiego, to pojawiły się pytania związane z uprawnieniem do urlopu rodzicielskiego w sytuacji, gdy nieubezpieczona matka nowo narodzonego dziecka pobiera świadczenie rodzicielskie bądź pobrała je za pełny okres 52 tygodni.

Ministerstwo odpowiedziało w związku z powyższym na dwa pytania:

• Czy w przypadku gdy matka dziecka pobiera świadczenie rodzicielskie przez okres 52 tygodni, pracownik – ojciec dziecka po zakończeniu pobierania przez matkę tego świadczenia może wykorzystać 32 tygodnie urlopu rodzicielskiego, czy też przysługuje mu tylko 9 tygodni urlopu rodzicielskiego?

Według resortu pobieranie przez matkę dziecka świadczenia rodzicielskiego z tytułu urodzenia dziecka nie ma wpływu na prawo ojca do urlopu rodzicielskiego i na jego wymiar. Jeżeli urlop rodzicielski będzie wykorzystywany przez jednego rodzica – ojca dziecka, to wówczas jego wymiar (41 tygodni) ulegnie skróceniu o 9 nieprzenoszalnych tygodni i wyniesie 32 tygodnie.

• Czy w przypadku gdy matka dziecka pobiera świadczenie rodzicielskie przez okres 52 tygodni, pracownik – ojciec dziecka może korzystać ze swojej nieprzenoszalnej części urlopu rodzicielskiego bez ryzyka utraty przez matkę dziecka prawa do świadczenia rodzicielskiego?

Zgodnie z art. 17c ust. 9 pkt 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych rodzic dziecka nie może otrzymać bądź pobierać świadczenia rodzicielskiego jeżeli on lub drugi rodzic tego dziecka otrzymuje w tym samym czasie zasiłek macierzyński lub uposażenie za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub okres urlopu rodzicielskiego. Tak więc świadczenie rodzicielskie oraz zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego nie mogą być pobierane w tym samym czasie.

Na prawo danego rodzica do świadczenia rodzicielskiego nie ma wpływu okoliczność, że on lub drugi rodzic będzie otrzymywał zasiłek macierzyński lub uposażenie za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub okres urlopu rodzicielskiego na dane dziecko, po zakończeniu okresu pobierania świadczenia rodzicielskiego.