Nowe zasady udzielania urlopu rodzicielskiego

Jakie są obecnie zasady udzielania urlopu rodzicielskiego?

Urlop rodzicielski jest samodzielnym uprawnieniem pracowniczym, niezależnym od urlopu macierzyńskiego. Usunięto bowiem warunek, że urlopu rodzicielskiego udzielać należy bezpośrednio po urlopie macierzyńskim. Dzięki zliberalizowaniu zasad podziału urlopu na części i zniesieniu przypadków, gdy niewykorzystana część urlopu przepadała, można go bardziej elastycznie udzielać.

Czy ojciec dziecka nabędzie prawo do urlopu rodzicielskiego jeśli matka dziecka jest nieubezpieczona?

Tak, gdyż urlop rodzicielski nie jest powiązany już z urlopem macierzyńskim i nie ma warunku, że matka musiała nabyć prawo do urlopu macierzyńskiego, czyli de facto musiała być ubezpieczona, żeby ojciec nabył prawo do urlopu rodzicielskiego. Uprawnienie ojca jest dzięki temu niezależne od statusu matki w kwestii podlegania ubezpieczeniom społecznym, zatem nawet w sytuacji, gdy matka w ogóle nie pracuje i jest np. studentką, to pracujący ojciec i tak nabędzie prawo do urlopu rodzicielskiego.

Czy urlop rodzicielski ojciec może wykorzystać w trakcie urlopu macierzyńskiego matki?

Tak, gdyż jest to uprawnienie ojca dziecka i nie ma ono żadnego związku z tym, czy matka korzysta z urlopu macierzyńskiego, czy rodzicielskiego. Zatem ojciec w trakcie macierzyńskiego matki może skorzystać z tzw. urlopu okolicznościowego w wymiarze 2 dni z tytułu urodzenia się dziecka, następnie z 2 tygodni urlopu ojcowskiego oraz 9 tygodni urlopu rodzicielskiego i dzięki temu przez pierwsze 3 miesiące życia dziecka obydwoje rodzice mogą razem opiekować się dzieckiem bez uszczerbku dla uprawnień rodzicielskich matki dziecka.

Do kiedy maksymalnie można skorzystać z urlopu rodzicielskiego?

Obydwoje rodziców dziecka wykorzystać może urlop rodzicielski końca roku kalendarzowego, w którym dziecko to kończy 6 lat. Jest to więc jest to bardzo długi czas; dla dzieci urodzonych w styczniu będzie to blisko 7 lat. Nie ma już w przepisach specjalnej części urlopu, którą można odroczyć, a więc całość urlopu może zostać do wykorzystania na późniejszy okres i nie musi być wykorzystana po urlopie macierzyńskim. Obecnie matka może wrócić do pracy zaraz po urlopie macierzyńskim i całe 41 tygodni urlopu rodzicielskiego przysługujące obydwojgu rodzicom może być wykorzystywane w kolejnych latach życia dziecka. Należy jednak pamiętać o wyjątku wynikającym z ustawy zasiłkowej, z którego wynika, że jeżeli w pierwszym roku życia dziecka nie zostanie wykorzystany ani jeden dzień urlopu rodzicielskiego przez żadne z rodziców dziecka, to zasiłek za okres urlopu rodzicielskiego wypłacony zostanie w wysokości 70% podstawy wymiaru zasiłku.

Na ile części można podzielić urlop rodzicielski?

Obydwojgu rodzicom przysługuje urlop rodzicielski, który można podzielić w sumie na 5 części. Jeśli zatem matka będzie korzystała z rocznej absencji wynikającej z łączenia urlopu macierzyńskiego i pełnego wymiaru urlopu rodzicielskiego to wykorzysta tylko 1 część urlopu, a ojciec będzie mógł dzięki temu przysługujące mu 9 tygodni urlopu podzielić aż na 4 części.

Jaka jest minimalna długość odcinka urlopu rodzicielskiego?

Przepisy nie określają już długości poszczególnych części urlopu rodzicielskiego, co oznacza, że zlikwidowano dwie dotychczasowe zasady – że minimalna długość jednej części urlopu to 8 tygodni oraz, że urlop musi być udzielany w częściach stanowiących wielokrotność tygodnia. Mając to na uwadze należy stwierdzić, że długość jednej części urlopu jest dowolna i można go także wykorzystywać w dniach. Patrząc na to zagadnienie od strony zasiłkowej należy z kolei stwierdzić, że minimalna długość jednej części to 1 dzień, gdyż zasiłków nie naliczamy na godziny, a właśnie na dni. Nie ma również przeciwwskazań, aby część urlopu trwała np. 1 tydzień i 3 dni. W tym zakresie obecnie decyduje wniosek pracownika. Pracownicy – rodzice powinni jednak pamiętać, żeby nie dopuścić do sytuacji, w której wykorzystali już 5 części urlopu, a zostanie jeszcze niewykorzystany wymiar urlopu, gdyż wtedy nie będzie już fizycznej możliwości skorzystania z niego, i niewykorzystana część przysługującego urlopu przepadnie rodzicowi.

Jakie są zasady rezygnacji z urlopu rodzicielskiego po zmianach?

Rezygnacja jest możliwa w każdym czasie, ale tylko za zgodą pracodawcy. Nie ma w tym zakresie żadnego okresu wyprzedzenia, a więc może to nastąpić także z dnia na dzień, jeśli strony stosunku pracy tak uzgodnią. Nie ma już więc znaczenia sposób korzystania z urlopu rodzicielskiego i to, na jaki okres czasu został on udzielony. Co najważniejsze nie przepada także w żadnym przypadku niewykorzystana część urlop, a wraca ona do puli urlopu, który można wykorzystać nadal do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat.

Tym, którzy chcieliby zgłębić temat urlopów rodzicielskich polecamy najnowszy e-book Moniki Frączek, Urlop rodzicielski po zmianach w 2023 roku wydawnictwa HR E-book.

Masz pytania o okres urlopu rodzicielskiego? Opłacanie składek a praca na 1/2 etatu? Urlopy dla rodziców a urlopy opiekuńcze? Urlop tacierzyński i zasiłki dla matki niepracującej? Rodzicielstwo pozostaje niezwykle istotnym tematem dla działów kadr i płac. Zapraszamy na szkolenie online Uprawnienia rodzicielskie po zmianach w przepisach prawa pracy  15 stycznia 2024. Poznaj nowe uprawnienia rodzicielskie, a więc i prawa rodziców starających się o urlop opiekuńczy, przepisy regulujące urlopy dla rodziców, zatrudnienie po urlopach rodzicielskich czy zatrudnienie matki powracającej z urlopu macierzyńskiego.

Państwa uwadze polecamy również artykuł Zasiłek za urlop rodzicielski za życiem – stanowisko MRiPS. Zapraszamy do lektury.