Wyrok Sądu Najwyższego – odszkodowanie z tytułu zakazu konkurencji a podstawa składek na ubezpieczenie

Sąd Najwyższy w wyroku z 13 lipca 2022 r. (II USKP 228/21) potwierdził interpretację Zakładu Ubezpieczeń Społecznych dotyczącą wątpliwości, czy przewidziane umową odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji po ustaniu zatrudnienia cywilnoprawnego stanowią podstawę składek na ubezpieczenia społeczne i  zdrowotne. Zgodnie ze stanowiskiem ZUS odszkodowania te stanowią podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Rozporządzenie wykonawcze z 18 grudnia 1998 r. do ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe jednoznacznie wyodrębnia i ściśle konkretyzuje określone świadczenie, czyli odszkodowanie wymienione w § 2 ust. 1 pkt 4, co potwierdza, że jego wolą jest wyłączenie z podstawy wymiaru składek tylko odszkodowania na podstawie umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 101² k.p. Taki zapis uprawnia stwierdzenie, że wyłączenie z podstawy wymiaru składek jest zawężone tylko do tego odszkodowania i nie przenosi się na inne odszkodowania z zakazu konkurencji wynikające z umów prawa cywilnego.

Podstawę wymiaru składek stanowi przychód, natomiast wyłączenia z podstawy wymiaru składek niektórych rodzajów przychodów na podstawie ustawowej delegacji z art. 21 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych określa art. 2 rozporządzenia z 18 grudnia 1998 r. Wskazano, że nie wszystkie zwolnienia przysługujące pracownikom mają zastosowanie do zleceniobiorców oraz innych osób wymienionych w paragrafie 5 rozporządzenia.

Zakaz konkurencji jest częścią całego zobowiązania, a nie samodzielnym tytułem podlegania ubezpieczeniom społecznym. Jeśli jest częścią umowy cywilnej, to przychód z tej umowy, czyli również z zakazu konkurencji, stanowi podstawę składek.